Jumat, 04 Maret 2011

Upacara Adat

TINGKEPAN

        Tingkepan yaiku tata cara lan tata upacara masyarakat Jawa sing dilaksanakake wektu kandutane wong wanita umur pitung sasi lan mbobot sing sepisanan. Tingkepan kasebut uga mitoni. Pelaksanaane tingkepan biasane dilaksanakake miturut itungan neptu (dina lahir lan pasaran calon ibu lan calon bapak tuladha dina Senin pasaran Pon) kanggo nggolek wektu sing dianggep tepat, keadaane calon ibu lan uga soko kepraktisan.

        Peralatan ( hal sing mendukung pelaksanaane tata upacara tingkepan) sing digunakake akeh lan nduweni makna simbolis. Peralatan kasebut yaiku pengaron (tampah banyu), toya suci perwita sari (air suci yang diambilkan dari tujuh sumber), sekar setaman (bunga mawar, melati, kantil lan utawa kenanga), nyamping (kain jarit) pitu jenis (yaiku motif sidomukti, truntum, udan riris lan sing wajib kudu ana yaiku motif dringin) lan mori (salembaran kain putih). Peralatan sing liya kursi chilik (dhingklik), daun kluwih, alang-alang dan kapa-kapa, klasa bangka (klasa soko anyaman godhong pandan), janur kuning, keris lan kunir, ndog pithik, kambil gading sing nom, klenthing, pithik lan kurungan, siwur (gayung banyu soko batok kambil ora diilangi kelapane), rujak lan dhawet. Ing buku iki tegese simbolis peralatan kasebut diterangkake nganggo cara sederhana tapi jelas lan gampang dimangerteni. 

            Piranti (miturut sing nulis kanggo ngganti tembung sesaji amarga sesaji nduweni nuansa aninisme lan dinamisme) tingkepan akeh lan uga nduweni teges simbolis. Piranti kasebut yaiku tumpeng pitu karo lawuhe, tumpeng robyong lan tumpeng gundul, ndog penyu (digawe soko ndok pitik pit sing diwarnai abang), jenang procot, clorot, sekul punar (sega kuning), jenang (yaiku jenang abang, jenang putih, jenang abang putih, jenang palang putih, jenang palang abang, jenang baro-baro abang, jenang baro-baro putih, jenang sungsum lan bubur sungsum, jenang lare), tumpeng damar, pring sedhapur (ruas pring cilik pitu sing ditali), babon angrem, pasung, kupat pletek, apem, cenil lan klepon, srinthil thiwul, kacang panjang, lobak, kubis, lembayung, nasi gurih lan buah-buahan. Sawernane piranti kasebut ing buku iki sanajan ora jelas disebutake bahan lan bentuk. Tuladha jenang procot digawe soko glepung beras sing dimasak lan diwenehi gula. Ing bagian tengah diwenehi gedhang utuh sing dimasak dhisik. Yaiku jenang procot karo pangarep jabang bayi lahir (mrocot) cepet, lancar lan slamet ibu karo bayine.

           Proses upacara tingkepan soko pambuka (dilaksanakake karo pembawa acara, sambutan sugeng rawuh lan ucapan matur suwun kanggo tekane para tamu, diterusake upacara inti tingkepan yaiku sungkeman, siraman, sesuci, pecah pamor, brojolan, sigaran, nyampingan, luwaran lan simparan, wiyosan, kudangan, bubukan, kembulan lan unjukan, kukuban, rencakan, rujakan lan dhawetan. Sawise upacara inti rampung bisa diterusake karo mangan bareng lan acara terakhir yaiku penutup. Proses upacara tingkepan ing buku iki diuraiake cukup jelas. Upacara tingkepan menehi ucapan matursuwun, donga lan pangarep marang gusti allah.

2 komentar: